Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji „Wokół Praw Dziecka”

W 1989 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych, po wielu latach pracy, przyjęła uniwersalny dokument gwarantujący wszystkim dzieciom na świecie prawo do życia, prawidłowego rozwoju i wykorzystania w pełni swojego potencjału. W listopadzie 2019 roku minęło 30 lat od tego ważnego wydarzenia. Polski Komitet Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego OMEP wraz z dwoma warszawskimi placówkami: Przedszkolem nr 237 im. Warszawskiej Syrenki oraz Przedszkolem nr 124 zorganizowali Międzynarodową Konferencję poświęconą prawom dzieci i idei zrównoważonego rozwoju. Honorowy patronat nad wydarzeniem objął Burmistrz Dzielnicy Wola Krzysztof Strzałkowski, Polski Komitet do spraw UNESCO oraz Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF. Partnerem strategicznym wydarzenia było Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka oraz Wolskie Centrum Kultury.

Konferencja odbyła się 27 stycznia 2020 r. i uczestniczyło w niej ponad 120 osób, w tym nauczyciele wychowania przedszkolnego, dyrektorzy placówek oświatowych i przedstawiciele oświaty z całej Polski oraz delegacja Narodowego Komitetu OMEP z Ukrainy.

Wśród zaproszonych gości byli m.in.: Zastępcy Burmistrza Dzielnicy Wola m. st. Warszawy Pani Grażyna Orzechowska-Mikulska oraz Pan Robert Rafałowski, Wizytator Kuratorium Oświaty w Warszawie – Pani Anna Molka, Inspektor Wydziału Oświaty i Wychowania Warszawa – Wola – Pani Justyna Korga.

Otwierając konferencję, Z-ca Burmistrza Dzielnicy Wola m. st. Warszawy – Pani Grażyna Orzechowska-Mikulska – wygłosiła słowo wstępne poświęcone Prawom Dziecka. Zwróciła uwagę na niezwykle istotną kwestię, dawania dzieciom prawa do podejmowania decyzji i ponoszenia za nie konsekwencji, jako istotnego elementu kształtowania rozwoju społecznego i emocjonalnego małego człowieka „Odbieranie dzieciom możliwości ponoszenia konsekwencji własnych wyborów i decyzji, to poniekąd odbieranie im prawa do pomyłki, wnioskowania i rozwijania własnego systemu sukcesów i porażek.”

Jednym z głównych gości wydarzenia była prof. Ingrid Engdahl – Wiceprezydent Światowej Organizacji OMEP ds. Europy, której wykład „30 lat z Konwencją Praw Dziecka” rozpoczął konferencję. Prelegentka, zwróciła w nim uwagę, na konieczność ciągłej pracy nad upowszechnianiem i egzekwowaniem Praw Dziecka, a także na rosną świadomość wyzwań w tym zakresie, zwłaszcza w przypadku dzieci żyjących w ubóstwie, kryzysach i konfliktach zbrojnych, dzieci migrujących, czasami mieszkających w obozach oraz dzieci cierpiących z powodu zmian klimatu i globalnego ocieplenia. Przypomniała, że o Prawach Dziecka mówi również Agenda Zrównoważonego Rozwoju 2030, która została przyjęta przez wszystkie państwa członkowskie ONZ (193), szczególnie w celu 4, który odnosi się do ważności, dostępności, przystępności i akceptowalności kształcenia ustawicznego dla wszystkich: Edukacja jest podstawowym prawem człowieka, każdej osoby i podstawą realizacji wszystkich innych celów i praw.

W sesji plenarnej, wykłady wygłosiły również:

– Pani Barbara Janina Sochal, Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka w Warszawie nt. „Przestrzeń dla dziecka. Janusz Korczak i Stefania Wilczyńska w codziennej praktyce wychowawczej”. Przedmiotem wystąpienia była „mała demokracja” założona przez Janusza Korczaka i Stefanię Wilczyńską w Domu Sierot – oryginalny eksperyment wychowawczy z udziałem dzieci – obywateli. Prelegentka zwróciła uwagę, że podejście do dzieci i ich praw, jakie prezentował Janusz Korczak, co było fenomenem w praktyce pedagogicznej, którego w dzisiejszym świecie, nikomu na tak dużą skalę nie udało się powtórzyć.

– dr hab. Agnieszka Olechowska, Dyrektor Instytutu w jednostce Instytutu Wspomagania Rozwoju Człowieka i Edukacji Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie nt. „Prawa dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi we współczesnym systemie oświaty”. Wykład poświęcony był przedstawieniu faktycznego, realnego stanu pomocy dla dzieci niepełnosprawnych, popartego badaniami naukowymi, danymi statystycznymi oraz różnego rodzaju raportami, które wskazują że realizacja przysługującego uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi prawa do wspierania ich w rozwoju i uczeniu się może nie być wystarczająca. Pani doktor, wskazała w swoim wystąpieniu m.in. na przejawy władzy fikcji w zakresie respektowania praw dziecka i społecznego na nią przyzwolenia i podjęła próbę zarysowania kierunków możliwych zmian na lepsze.

– Pani prof. Renata Michalak z Zakładu Edukacji Elementarnej i Terapii Pedagogicznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu nt. „Indywidualizacja kształcenia jako fundamentalne prawo każdego ucznia. Perspektywa neurokognitywna”. Pani profesor podkreśliła, że spojrzenie na indywidualizację kształcenia zmienia się wraz z rozwojem neuronauk. Dzięki badaniom nad ludzkim mózgiem, potwierdza się konieczność tworzenia procesu edukacyjnego opartego na tworzeniu zróżnicowanego co do treści i formy środowiska edukacyjnego. Podczas wykładu mogliśmy spojrzeć na nauczanie zindywidualizowane rozumiane jako fundamentalne prawo każdego ucznia do procesu kształcenia optymalnego dla jego indywidualnych zasobów i preferencji.

– pani prof. dr hab. Marta Bogdanowicz, WPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Wydział Psychologii w Sopocie nt. „Prawa ucznia ze specjalnymi zaburzeniami w uczeniu się i jak z nich korzystać w systemie oceniania wewnętrzszkolnego i zewnątrzszkolnego”. Prelegentka poruszyła kwestię pozytywnej zmiany, jaka zaszła w ciągu ostatnich 40-lat, w zakresie świadomości społecznej, dotyczącej potrzeb dzieci o nieharmonijnym rozwoju. Zwróciła uwagę, że działania Polskiego Towarzystwa Dysleksji spowodowały uznanie prawa do dostosowania wymagań i oceniania, wewnątrzszkolnego i zewnątrzszkolnego, tych uczniów.

Spotkanie tak wielu osób, którym prawa dziecka i zrównoważony rozwój nie są obojętne, nie mogło obyć się bez wymiany doświadczeń. W związku z tym, uczestnicy mieli możliwość skorzystać z tematycznych warsztatów prowadzonych przez pedagogów, psychologów i osoby reprezentujące instytucje działające na rzecz dzieci. Proponowane warsztaty obejmowały następujące zagadnienia:

– „Porozmawiajmy o prawach dziecka. gdzie jesteśmy dzisiaj i dokąd zmierzamy”, prowadzenie: Pani Barbara Janina Sochal, Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka w Warszawie;

– „Pedagogika Freineta i prawa dziecka”, prowadzenie: nauczycielki z Przedszkola 124 w Warszawie: Pani Anna Korzeniewska i Pani Agnieszka Kamińska;

– „Korelacja między koncepcją planu daltońskiego a ideami korczakowskimi. Prawa dziecka w codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej”, prowadzenie: Pani Barbara Buczkowska-Staniec, Polskie Stowarzyszenie Dalton, Polski Komitet OMEP;

– „Wykorzystanie metody Lalek Personalnych w kontekście praw dziecka, rozwój emocjonalny i społeczny jako kluczowy w postrzeganiu świata przez dziecko”, prowadzenie: nauczycielki Przedszkola nr 237 im. Warszawskiej Syrenki w Warszawie, Pani Joanna Ejdys i Pani Paulina Zdanowska;

– Edukacja outdoorowa odpowiedzią na rzeczywiste potrzeby dziecka, prowadzenie: nauczycielki Przedszkola nr 59 w Warszawie: Pani Aleksandra Młotkowska i Pani Marta Drozd.

Konferencja była też okazją do rozstrzygnięcia ogólnopolskiego konkursu dla nauczycieli na scenariusz zajęć dotyczących Praw Dziecka. Zwyciężyła w nim Pani Katarzyna Sowa z Krakowa, która opracowała cały cykl scenariuszy, dzięki którym dzieci maja szansę poznawać Prawa Dziecka i uczyć się ich realizacji w codziennym życiu. Laureatka otrzymała statuetkę „Kreatywny Nauczyciel”.

Tak ważne wydarzenie dotyczące dzieci, nie mogło odbyć się bez nich – konferencję otwierał krótki występ przedszkolaków z Przedszkola nr 237 im. Warszawskiej Syrenki. Po części plenarnej, goście mieli możliwość obejrzenia dwóch filmów: pierwszy, przygotowany przez nauczycielkę i dzieci z Przedszkola nr 124, nakręcony techniką animacji poklatkowej „Nasze prawa ważna sprawa”, drugi – z udziałem przedszkolaków oraz wolontariuszy z Wolskiego Centrum Kultury, którzy również samodzielnie film nagrywali i montowali „Co to są prawa dziecka”.

To niezwykłe spotkanie zaangażowanych, pełnych pasji ludzi nauki, praktyków i dzieci, pozwoliło nam spojrzeć na zagadnienie praw dziecka w dwojaki sposób – z jednej strony, możemy być dumni, że świadomość ludzi na świecie, co do konieczności pochylenia się nad dzieckiem i uczestniczenie w jego życiu z poszanowaniem praw i potrzeb, zdecydowanie rośnie. Dzieje się to, za sprawą wielu organizacji, m.in. takich jak Polski Komitet ds. UNESCO, Polski Komitet Narodowy Funduszu Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci – UNICEF Światowa Organizacja Wychowania Przedszkolnego OMEP, Polskie Towarzystwo Dysleksji, i wiele innych. Z drugiej jednak strony, wciąż widzimy jak wiele jeszcze pozostało do zrobienia, nie tylko w krajach mniej rozwiniętych, ale także blisko nas, w naszym otoczeniu, w naszym najbliższym społeczeństwie, gdzie dzieci doświadczają przemocy ze strony najbliższych, gdzie zawodzi system edukacji, w którym często umyka konieczność indywidualizacji w trosce o wszechstronny, zrównoważony rozwój dziecka. Mamy nadzieję, że spotkania, takie jak organizowana przez nas Konferencja, będą odbywać się częściej, a refleksja, jaką ze sobą niosą, przyczyni się do poprawy życia – rozwoju i edukacji – wszystkich dzieci.