Edukacja Przedszkolna w Niemczech – zarys ogólny

Ustalenia zawarte w Jugendwohlfahrtsgesetz sprawiły, że na chwilę obecną przedszkola w Niemczech w zdecydowanej większości prowadzone są przez różnego typu organizacje charytatywne, miejskie, kościoły oraz firmy prywatne. Ciekawostką jest fakt, że każda placówka ma pozostawione miejsce na “dodanie” swojego aspektu ideologicznego bądz szczególne zaakcentowanie wybranego wycinka wiedzy (dlatego też sporo placówek specjalizuje się w ekologii, jak chociażby przedszkole w Hilpolstein w Bawarii, założone i prowadzone przez Stowarzyszenie ochrony ptaków zagrożonych wyginięciem. Przedszkole położone jest na obszarze zalesionym, każdy piątek jest “dniem natury”, raz do roku obchodzone jest święto lasu, budynek zbudowany z nieszkodliwych materiałów budowlanych (drewno, szkło, etc). Generalnie, w Niemczech wczesne rozpoczęcie edukacji od lat cieszy się dużym poparciem rządu (obecnie obowiązkowa szkoła podstawowa rozpoczyna się w wieku 6 lat, choć na przełomie lat 1960/70 odbyła się ogólnokrajowa debata publiczna na temat obniżenia wczesnoszkolnej bariery wiekowej dzieci nawet do 5 (!) lat). Przedszkola w Niemczech, podobnie jak i w Polsce, prowadzą zajęcia raczej do wczesnych godzin popołudniowych, niewiele z nich oferuje opiekę całodzienną. 2. Struktura edukacji przedszkolnej: typy instytucji Dla dzieci, które osiągnęły już wiek szkolny (6 rok życia), ale z różnych powodów, nie są jeszcze gotowe do rozpoczęcia nauki na poziomie szkoły podstawowej, istnieją wyrównawcze, obowiązkowe, jednoroczne “Vorklassen” lub “Schulkindergarten”; dla dzieci z różnego typu zaburzeniami stworzone zostały “Sonderkindergarten”, odpowiednik przedszkoli integracyjnych w Polsce. Nadzór merytoryczny nad w/w placówkami pełni Ministerstwo Edukacji. 3. Źródła finansowania Wiekszość przedszkoli w Niemczech utrzymywana jest z niewielkich opłat, wnoszonych przez rodziców, ustalanych indywidualnie w zalezności od dochodów danej rodziny (istnieje możliwość całkowitego zwolnienia z opłat), oraz budżetów poszczególnych Landów.

Wiek dziecka	Rodzaj placówki oświatowej	Status
Poniżej 3 lat	Tzw. „Kinderkrippen” lub „Creches” (żłobek)	Dobrowolny, płatny; prowadzony przez dany Land lub organ prywatny
Poniżej 6 lat	„Kindergarten” (przedszkole	Dobrowolne, w zasadzie darmowe, prowadzone przez dany Land lub organ prywatny; nadzór merytorycny Ministerstwo Spraw Socjalnych (większo?ć Landów) lub Ministerstwo Edukacji
6-10 lat (Berlin + Brandenburgia 6-12 lat)	„Grundschule” (szkoła podstawowa)	Obowiązkowa, darmowa, klasy 1-4 lub 1-6 (Berlin + Brandenburgia)
	„Vorklassen” „Schulkindergarten” „Sonderkindergarten”	1-roczne przedszkola dla dzieci nie nadążających za rówieśnikami

{mospagebreak}
4. Ramowe cele nauczania przedszkolnego: podstawa programowa
Ponieważ obecnie „Kinderkrippen” i „Kindergarten” oficjalnie nie są częścią publicznego systemu szkolnictwa w Niemczech, nie istnieje uniwersalny syllabus, określający program nauczania przeznaczony do zrealizowania w przedszkolach, kompetencje w tym zakresie zostały całkowicie przekazane dyrektorom tych placówek. Znane s? tylko ramowe cele nauczani, zapisane w akcie Jugendwohlfahrtsgesetz, które każda placówka powinna realizować:
„Promować rozwój dziecka poprzez skupianie jego uwagi na zabawie, bez szczególnego wyróżniania żadnego z obszarów wiedzy, przeznaczonych do pó?niejszego opanowania w szkole. Dbać o rozwój zarówno fizyczny, jak i intelektualny dzieci, rozwijać umiejętności życia w grupie i społeczeństwie, sukcesywnie przygotowywać do wdrożenia dziecka w zbliżające się obowiązki szkolne”. źródło: Jugendwohlfahrtsgesetz, 1990, z późń. Zmianami.

5. Metody nauczania
Dopuszczalna pełna dowolność, wybór sposobu nauczania po dokonaniu ewaluacji potrzeb danej grupy dzieci przez prowadzących zajęcia. Jedynym odnotowanym wymogiem jest to, aby stosowane techniki mie?ciły się w ramach generalnych celów i założeń pedagogicznych. Placówka ma oficjaln? możliwość przekazywania swoich własnych warto?ci, np. Ideologicznych lub religijnych.

6. Rekrutacja
Czy rodziny niemieckie korzystają z przedszkolią W zasadzie tak, choć na szerok? skalę dopiero od 4 roku życia swoich dzieci. W 1999 roku tylko 54,3% dzieci w wieku od 3 do 4 lat uczęszczało do tych placówek, podczas gdy dzieci w wieku 4-5 lat juz ponad 83%, a pięciolatków ponad 90%.
Wyniki kilku ciekawych zestawień statystycznych zamieszczam poniżej (?ródło: Grung und Strukturdaten, 2000/2001).

 

Miejsca w przedszkolach w roku 1998:

	Miejsca dostępne ogółem	Miejsca dostępne na 100 dzieci w wieku 3-6 ½ lat
Oryginalna Republika Federalna Niemiec	2.151,858	88,8
Nowe Landy	334,922	111,8

Dzieci w wieku 3-6 lat w przedszkolach w roku 1999:

	Ogółem	Procent danej grupy wiekowej (bez dzieci w wieku szkolnym)
Dzieci w wieku od 3 do 4 lat	412,000	54,3
Dzieci w wieku od 4 do 5 lat	609,000	83,5
Dzieci w wieku od 5 do 6 lat	675,000	90,7

Wyrównawcze Vorklassen i Schulkindergarten w roku 1999

Rodzaj instytucji	Ilość instytucji	Ilość podopiecznych
Vorklassen	959	27,862
Schulkindergarten	2,803	39,559

7. Formalne ocenianie osiągnięć
Nie stosuje się; w razie potrzeby, organizowane są indywidualne spotkania kadry z rodzicami.