Zasady uchwalania i nowelizowania statutu przedszkola
Statut (łac. statutum – postanowienie) jest aktem wewnętrznego prawa, regulującym organizację pracy przedszkola i fundamentalne zasady jego działania. Przyjmując, iż jest to dokument zasadniczy dla funkcjonowania przedszkola, zapisy statutu powinny z jednej strony wynikać z obowiązujących przepisów prawa w zakresie szeroko rozumianych oczekiwań społecznych i polityki oświatowej państwa. Z drugiej, uwzględniając specyfikę każdego przedszkola, statut powinien zawierać regulacje zgodne z celami i zadaniami stawianymi przed przedszkolem przez bezpośrednich odbiorców jego oferty – dzieci, rodziców i pracowników przedszkola. Obie funkcje statutu są wobec siebie komplementarne i wzajemnie warunkują konieczne regulacje statutowe oraz konieczność ich nowelizacji.
Niezbędne postanowienia statutu wynikają bezpośrednio z ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Zawartość statutu określona w art. 60 ust. 1 dotyczy: nazwy i typu przedszkola oraz jego celów i zadań; organu prowadzącego przedszkole; organów przedszkola i ich kompetencji; organizacji przedszkola; zakresu zadań nauczycieli i innych pracowników; zasad rekrutacji dzieci do przedszkola oraz praw i obowiązków dzieci, z uwzględnieniem przypadków, w których mogą być skreślone z listy wychowanków.
Na podstawie ust. 2 tego artykułu minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określił w drodze rozporządzenia ramowy statut publicznego przedszkola, stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 ze zmianami).
Ramowy statut określa szczegółowo obligatoryjne wymagania formalne i organizacyjne wynikające stricte ze specyfiki przedszkola.
Pierwszy statut zgodnie delegacja ustawową (art. 58 ust. 6 uso) nadaje przedszkolu organ prowadzący. Przywołane na wstępie funkcje statutu determinują jednak konieczność jego nowelizacji, związaną ze zmianami zachodzącymi w rzeczywistości społeczno-politycznej oraz w życiu konkretnego przedszkola.
Zasadnicze czynniki determinujące konieczność nowelizacji statutu to:
Na podstawie ust. 2 tego artykułu minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określił w drodze rozporządzenia ramowy statut publicznego przedszkola, stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 ze zmianami).
Ramowy statut określa szczegółowo obligatoryjne wymagania formalne i organizacyjne wynikające stricte ze specyfiki przedszkola.
Pierwszy statut zgodnie delegacja ustawową (art. 58 ust. 6 uso) nadaje przedszkolu organ prowadzący. Przywołane na wstępie funkcje statutu determinują jednak konieczność jego nowelizacji, związaną ze zmianami zachodzącymi w rzeczywistości społeczno-politycznej oraz w życiu konkretnego przedszkola.
Zasadnicze czynniki determinujące konieczność nowelizacji statutu to:
- zmiany zachodzące w przepisach prawa powszechnego i lokalnego,
- potrzeba nowych rozwiązań organizacyjnych w funkcjonowaniu społeczności przedszkolnej,
- ograniczenia lub utrudnienia w podejmowaniu działań przez określony organ przedszkola,
- zalecenia organów kontrolnych (niespójność rozwiązań statutowych z obowiązującym prawem),
- inne potrzeby (np. zmiana nazwy, nadanie imienia itp.). Możliwość wnoszenia zmian do statutu wynika z ustawowych kompetencji organów:
- rady pedagogicznej (art. 42 ust. 1),
- dyrektora (jako przewodniczący ma prawo występować z wnioskiem o podjęcie uchwał w ramach kompetencji stanowiących rady pedagogicznej),
- organu sprawującego nadzór pedagogiczny, organu prowadzącego, co najmniej 1/3 członków rady pedagogicznej (art. 40 ust. 5 upoważnia inne organy do zwoływania posiedzeń rady pedagogicznej),
- rady przedszkola (art. 50 ust. 2 pkt 1),
- rady rodziców (art. 54 ust.1).
Procedurę projektowania i uchwalania zmiany statutu regulują przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zmianami) i przewiduje ona dwa zasadnicze etapy:
1. Projektowanie zmiany przez radę pedagogiczną.
2. Uchwalenie zmiany przez radę przedszkola.
W przypadku niepowołania rady przedszkola procedurę projektowania i uchwalania statutu zaczyna i finalizuje rada pedagogiczna.
Od chwili uchwalenia lub wprowadzenia zmiany, statut powinien być dostępny dla wszystkich organów przedszkola.
Na etapie projektowania i uchwalania statutu zespół opracowujący zmiany powinien:
1. zapoznać się z ramowym statutem (Dz. U. z 2001 r. Nr 61. poz. 624 ze zmianami) lub nowelizacją prawa oświatowego determinującą zmiany w statucie,
2. podjąć decyzję o strukturze przygotowywanego projektu (paragrafy, ustępy, punkty). Podjęcie decyzji o wprowadzeniu zmian aneksem lub o ujednoliceniu tekstu,
3. dokonać rozstrzygnięć w zakresie sposobów realizowania zagadnień sugerowanych przez ramowy statut i wpisać je do projektu statutu,.
4. zaprojektować zapisy wynikające ze specyfiki określonego przedszkola i przyjętej koncepcji pracy.
Jako ostatni etap czynności związanych z uchwalaniem statutu bądź jego zmianą należy uznać ustawowy obowiązek przesłania statutu uchwalonego lub nadanego przez organ prowadzący do kuratora oświaty w celu sprawdzenia jego zgodności z prawem. Od momentu przesłania dokumentu do kuratora oświaty rozpoczyna się procedura sprawdzania jego zgodności z prawem. Kurator oświaty ma prawo uchylić statut (lub jego nowelizację) w całości lub w części jeśli uzna, że zawarte w nim uregulowania są sprzeczne z prawem (art. 60, ust. 3). Kurator orzeka o zgodności statutu z przepisami prawa w terminie 30 dni. Jeśli w tym czasie autorzy statutu nie otrzymają decyzji kuratora o uchyleniu statutu lub jego części, wprowadzają statut do praktyki szkoły.
W przypadku decyzji uchylającej statut lub jego część organowi wnoszącemu przysługuje procedura odwoławcza do Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.
1. Projektowanie zmiany przez radę pedagogiczną.
2. Uchwalenie zmiany przez radę przedszkola.
W przypadku niepowołania rady przedszkola procedurę projektowania i uchwalania statutu zaczyna i finalizuje rada pedagogiczna.
Od chwili uchwalenia lub wprowadzenia zmiany, statut powinien być dostępny dla wszystkich organów przedszkola.
Na etapie projektowania i uchwalania statutu zespół opracowujący zmiany powinien:
1. zapoznać się z ramowym statutem (Dz. U. z 2001 r. Nr 61. poz. 624 ze zmianami) lub nowelizacją prawa oświatowego determinującą zmiany w statucie,
2. podjąć decyzję o strukturze przygotowywanego projektu (paragrafy, ustępy, punkty). Podjęcie decyzji o wprowadzeniu zmian aneksem lub o ujednoliceniu tekstu,
3. dokonać rozstrzygnięć w zakresie sposobów realizowania zagadnień sugerowanych przez ramowy statut i wpisać je do projektu statutu,.
4. zaprojektować zapisy wynikające ze specyfiki określonego przedszkola i przyjętej koncepcji pracy.
Jako ostatni etap czynności związanych z uchwalaniem statutu bądź jego zmianą należy uznać ustawowy obowiązek przesłania statutu uchwalonego lub nadanego przez organ prowadzący do kuratora oświaty w celu sprawdzenia jego zgodności z prawem. Od momentu przesłania dokumentu do kuratora oświaty rozpoczyna się procedura sprawdzania jego zgodności z prawem. Kurator oświaty ma prawo uchylić statut (lub jego nowelizację) w całości lub w części jeśli uzna, że zawarte w nim uregulowania są sprzeczne z prawem (art. 60, ust. 3). Kurator orzeka o zgodności statutu z przepisami prawa w terminie 30 dni. Jeśli w tym czasie autorzy statutu nie otrzymają decyzji kuratora o uchyleniu statutu lub jego części, wprowadzają statut do praktyki szkoły.
W przypadku decyzji uchylającej statut lub jego część organowi wnoszącemu przysługuje procedura odwoławcza do Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.
{mospagebreak}
Uwzględniając wymagania prawa, ramowy statut przedszkola pozwala radzie pedagogicznej na dokonanie własnych rozstrzygnięć w zakresie uregulowań dotyczących funkcjonowania przedszkola. Przy projektowaniu takich zapisów należy jednak pamiętać o uwzględnieniu odrębnych przepisów, będących podstawą szczegółowych rozwiązań organizacyjnych i funkcjonalnych w pracy przedszkola np.: podstawa programowa, zasady organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zasady dopuszczania do użytku programów wychowania przedszkolnego itp. Do zakresu zagadnień twórczych, możliwych do zaprojektowania w zapisach statutowych z uwzględnieniem specyfiki danego przedszkola należą między innymi:
- cele i zadania przedszkola,
- sposób wykonywania zadań,
- zadania nauczycieli i zespołów nauczycielskich ( oddziałowych, wychowawczych, zadaniowo-problemowych),
- szczegółowe zasady oceniania wewnętrzprzedszkolnego,
- organizacja oddziałów nietypowych (sportowe, dwujęzyczne, itp.),
- działalność innowacyjna i eksperymentalna,
- formy opieki i pomocy dzieciom, w tym specjalistów,
- organizacja współdziałania z PPP i instytucjami świadczącymi specjalistyczną pomoc dzieciom,
- zasady i formy współdziałania z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania i profilaktyki,
- szczegółowe kompetencje organów wprowadzonych do statutu (kompetencje ogólne określa ustawa o systemie oświaty),
- zasady współdziałania organów szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów między nimi,
- formy spełniania zadań wychowawcy,
- szczegółowe zasady przyjmowania dzieci do przedszkola oraz ich prawa i obowiązki, nagrody i kary,
- organizacja zajęć dodatkowych,
- sposób rozwiązywania sporów.
Osobną kwestią pozostaje rozstrzygnięcie w zakresie wprowadzenia aneksów i ujednolicanie tekstu statutu oraz jakie części statutu mogą stanowić załączniki, co może ułatwić np. ich upowszechnianie wśród społeczności przedszkola. Warto takie decyzje podjąć na etapie planowania redakcji statutu i jego struktury formalnej, określając tryb wprowadzania zmian i zasady ujednolicania nowelizowanego tekstu.
Jakkolwiek bardzo ważne, zadanie opracowania zapisów statutowych jest trudne i wymaga racjonalnych, planowych działań zespołu redakcyjnego. A przy tym niejednokrotnie, w wyniku zmieniających się przepisów, ciągłej aktualizacji i wprowadzania zmian. Należy przy tym pamiętać, iż nie da się w tej kwestii „pójść na skróty”, planując pewne rozwiązania „na przyszłość”. Statut jest bowiem podstawowym dokumentem prawa wewnętrznego i musi odpowiadać realnym rozwiązaniom przyjętym w funkcjonowaniu przedszkola, tak by wszyscy zainteresowani mieli rzetelną wiedzę o zadaniach i sposobach działania przedszkola.
Jakkolwiek bardzo ważne, zadanie opracowania zapisów statutowych jest trudne i wymaga racjonalnych, planowych działań zespołu redakcyjnego. A przy tym niejednokrotnie, w wyniku zmieniających się przepisów, ciągłej aktualizacji i wprowadzania zmian. Należy przy tym pamiętać, iż nie da się w tej kwestii „pójść na skróty”, planując pewne rozwiązania „na przyszłość”. Statut jest bowiem podstawowym dokumentem prawa wewnętrznego i musi odpowiadać realnym rozwiązaniom przyjętym w funkcjonowaniu przedszkola, tak by wszyscy zainteresowani mieli rzetelną wiedzę o zadaniach i sposobach działania przedszkola.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zmianami),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624 ze zmianami),
J. Pielachowski: Organizacja i zarządzanie oświatą i szkołą. Poznań 2004.
